Σταμάτα τη μοίρλα, λοιπόν, έχεις την υγειά σου, έχεις το μυαλό σου. Ξύπνα και πάλεψέ το, έχεις τη ζωή σου ρε γαμώτο ... Μην παραιτείσαι απ' τη ζωή σου. Κανείς δεν μπορεί να κλέψει τη ζωή σου, κανείς άλλος δεν μπορεί να ζήσει για σένα.
- Ούτε να πεθάνει για μένα μπορεί. Κανείς άλλος.
- Δεν λες τίποτα καινούργιο. Κανείς άλλος δεν μπορεί να ζήσει για λογαριασμό σου, κανείς να πεθάνει και κανείς να σκεφτεί για σένα. Η σκέψη σου, φίλε μου, είναι δική σου, καταδική σου, κρυμμένη και προφυλαγμένη απ' όλους μας. Όπως και η δική μου σκέψη, άλλωστε.
- Έτσι το είπα. Μη φοβάσαι, δεν σκέφτομαι να πεθάνω, αν και όταν πεθάνω δεν θα σκέφτομαι, ε;
- Πλάκα - πλάκα, είναι το πρώτο αστείο που είπες εδώ και πολύ καιρό. Έστω και μακάβριο.
- Εντάξει, με ξέρεις, θα μου περάσει. Αλλά αυτό είναι το στυλ μου. Τί να κάνουμε; Αυτό είναι το μοτίβο μου και δεν μπορώ παρά να επαναλαμβάνομαι. Και δεν είμαι ο μόνος, ούτε ο τελευταίος ούτε από τους λίγους. Όλοι ίδιοι είμαστε. Λίγο στο στυλ διαφέρουμε και λίγο στα λόγια. Στο πώς συνδυάζουμε τις λέξεις για να πούμε τα ίδια πράγματα. Τις ίδιες σκέψεις κάνουμε όλοι. Έχεις δίκιο, κανείς δεν μπορεί να σκεφτεί για δικό μου λογαριασμό, αλλά και κανείς δεν μπορεί να ξέρει τί σκέφτομαι.
Ένα είναι το σίγουρο: ότι δεν μπορώ ούτε να μην σκέφτομαι. Σκέφτομαι άρα υπάρχω, δεν είπε εκείνος ο μεγάλος; Εφόσον υπάρχω, σκέφτομαι. Το ίδιο είναι. Να, αυτό που είπα πριν, για τον συνδυασμό των λέξεων, κάπου διάβασα πρόσφατα, μερικές λέξεις καλλίτερα συνδυασμένες. "Δεν γίνεται να σκεφτώ πως δεν είμαι. Η αναστολή της σκέψης είναι ταυτόχρονα, ταυτολογικά, αναστολή του εγώ."
- Α, για το "Δέκα (πιθανοί) λόγοι για τη μελαγχολία της σκέψης" λές. Το διάβασα κι
εγώ. Ενδιαφέρον βιβλίο. Ο συγγραφέας, George Steiner νομίζω, στηρίζεται στη σκέψη του Σέλλινγκ για την θλίψη της ανθρώπινης ύπαρξης. Το παίρνει δεδομένο αυτό. Όμως και ο Σέλλινγκ και ο Στάινερ μιλάνε για την δημιουργική σκέψη και για την σκέψη που δεν γνωρίζει κανένα όριο...- Κανένα όριο, αλλά στην πραγματικότητα όλα έχουν ειπωθεί. Καινούργιοι και πιο επιτυχημένοι συνδυασμοί μπορεί να γίνονται, αλλά εντελώς πρωτότυπες σκέψεις δεν μπορούν να υπάρξουν πια. Το ότι με εργαλείο τη γλώσσα ο άνθρωπος εκφράζεται ευκολότερα και εκφράζει παραλλαγές, αποχρώσεις και λεπτομέρειες της σκέψης του, δεν σημαίνει ότι έχει σκεφτεί κι έχει κατακτήσει με τη σκέψη του τις απαντήσεις, γενικής και απόλυτης ισχύος απαντήσεις, στα ερωτήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα από τη στιγμή που εμφανίστηκε ο homo sapiens. Για την ζωή, τον σκοπό της ζωής και για τον θάνατο, σου μιλάω.
- Νομίζω ότι σ' έχει επηρεάσει πολύ ο Στάινερ.
- Όχι, κάθε άλλο. Λέει μερικά σωστά πραγματάκια, ενδιαφέροντα όπως είπες, αλλά κι αυτός λέξεις συνδυάζει με τον δικό του τρόπο. Όχι καινούριες σκέψεις. Και πώς θα μπορούσε δηλαδή! Άλλωστε, το τι πιστεύω για το ανθρώπινο πνεύμα κι όπως αλλιώς να το πούμε, νου, νοητική λειτουργία, σκέψη, το ξέρεις καλά. Απ' τον καιρό που διαβάζαμε τον Μόμπυ Ντικ. Αυτός μου έκανε τη ζημιά.
- Θα μου πεις πάλι γι' αυτό το "άμορφο, δισυπόστατο, μισερό, αιθέριο και ανεπαίσθητο ον, μια ασώματη σκιά, ένα ον που σπαράζει ξεψυχώντας διαρκώς". Τό 'χω μάθει απέξω.
- Εντάξει. Τότε να σου απαγγείλω ποιήματα. Τί προτιμάς;
- Α, μπράβο. Ποιήματα, γιατί, αν συνεχίσουμε, θα με κουβαλήσεις πάλι στα πιο βαθιά και σκοτεινά πηγάδια, να ψάχνουμε το αβυσσαλέο νοητικό βάθος. Λοιπόν, ένα εγώ κι ένα εσύ. Για να ξεφύγουμε τελείως από τα προηγούμενα, θα ξεκινήσω με Γρυπάρη ερωτικό. Τι γελάς;
- Τίποτα. Περιμένω ν' ακούσω. Ποιό θα μου πεις;
- Τον Πραματευτή. Δεν το θυμάμαι ολόκληρο. Ό,τι θυμάμαι θα σου πω.
...Μα εσύ λύθηκες στα γέλια. Με κοροϊδεύεις;
Μέσα στη στοιχειωμένη τη σπηλιά
που αποσταμένος γέρνει,
ύπνος τις φέρνει, ύπνος τις παίρνει:
Νεράιδες περδικόστηθες στητές
και μαρμαροτραχήλες,
ανίσκιωτα κορμιά αδειανά
διανέματα κι ανατριχίλες,
στις κομπωτές πλεξούδες των φορούν
νεραϊδογνέματα και πολυτρίχια
κι έχουνε κρίνους δάχτυλα
κι έχουν ροδόφυλλα για νύχια
κι έχουνε χρυσομέταξα μαλλιά
κι ελιόμαυρες λαμπήθρες
_τέτοιες με μέλι σύγκερο μεστές
οι Υβλαίες κερήθρες._
Και μια, η Εξωτέρα, η Παγανή
παγάνα του θανάτου,
χτυπάει το νιό πραματευτή
και παίρνει τα συλλοϊκά του
...
- Είδες; Είδες ο ερωτικός Γρυπάρης, για να ξεφύγουμε, ε; Και τί 'ναι ρε αυτές οι μαρμαροτραχήλες; Οι σκέψεις μας οι ίδιες είναι. Δεν ξεφεύγεις απ' αυτές. Αυτό δεν λέγαμε τόση ώρα.
- Είσαι φοβερός. Όλα μ' αυτό το πρίσμα τα ερμηνεύεις. Πες μου εσύ τότε ένα ποίημα, να δούμε θα γελάσουμε;
- Εγώ θα σου πω ένα ποίημα που δεν κρύβει για τί μιλάει. Θα σου πώ την "Σύνοψη του
Ρόμπερτ Μπέρτον για την μελαγχολία". Ό,τι θυμάμαι κι εγώ, αποσπάσματα. Αχταρμά κουλτούρα το κάναμε σήμερα. Να μας άκουγε και κανένας......- Τι θά 'λεγες; Μοίρλα, ε, μοίρλα!
Φίλοι και σύντροφοι, χαθείτε μακριά μου.
Αν θέλω κάτι, είναι να μείνω μόνος-
είμαι καλά μόνο στην ερημιά μου,
σαν βασιλεύω εγώ κι ο νούς μου.
Το πιο ακριβό πετράδι είναι αυτό, ο πιο μεγάλος θησαυρός-
χαρά και στέμμα κι ευλογία.
Κάθε άλλη μου χαρά ανοησία
κι η μόνη απόλαυση είναι η μελαγχολία.
...
Να που είμαι τώρα ένα ρεμάλι
απ' τη φυλακή, απ' το σωρό!
Ο πόνος μου αγιάτρευτος και μαρτυρώ-
Ας ήταν απ' τα Τάρταρα να βγω!
Και πια η ζωή μου σκέτη σιχασιά-
δώσ' μου μαχαίρι και θηλιά.
Κάθε άλλη λύπη μου χαρά
κι η μόνη κόλαση είναι η μελαγχολία.
16 σχόλια:
Το κείμενο, σε στυλ "φιλοσοφικού" διαλόγου δύο φίλων (ήμαρτον Πλάτωνά μου) ή σαν ένας τρόπος να παρουσιάζεις βιβλία, αναφέρεται στο βιβλίο του George Steiner "Δέκα (πιθανοί) λόγοι για τη μελαγχολία της σκέψης", μετ. Σεραφείμ Βελέντζα, εκδ. Scripta.
Περιλαμβάνεται απόσπασμα του "Πραματευτή" του Ιωάννη Γρυπάρη, ως δείγμα αξιοθαύμαστου συνδυασμού λέξεων (αλλά και σκέψεων χιλιοειπωμένων, αφού ο Πραμματευτής αποτελούσε θέμα δημώδους ποίησης σε άφθονες παραλλαγές. Ο Γρυπάρης είναι πιο κοντά, μάλλον, στην παραλλαγή της Κύπρου: "Τζινούρκος νιος πραμματευτής ερκέτουν που την Πόλιν...").
Τέλος, ακολουθούν αποσπάσματα από την "Σύνοψη του συγγραφέα για την μελαγχολία", που περιλαμβάνεται στο τόμο "Η Ανατομία της Μελαγχολίας" του Robert Burton (1577-1640), που κυκλοφόρησε σε μετάφραση Παναγιώτη Χοροζίδη, απ' τις εκδόσεις Ηριδανός (και που θα αποτελέσει θέμα χωριστού post).
Eιναι πράγματι βάσανο η διαδικασία της σκέψης. Ως Μέγας Αντικαρτέσιος όμως ο Δον Χουάν διδάσκει την τεχνική για το σταμάτημα του εσωτερικού διαλόγου. Δοκίμασέ την και θα χάσεις τον κόσμο κυριολεκτικά.
Τέτοια να διαβάζεις εσύ και θα προκόψεις... :Ρ
Σε πειράζω. Ενδιαφέρων ο διάλογος, αλλά εμένα με μάγεψε η ενθύμησις του αριστουργηματικού ποιήματος του Γρυπάρη! Μελοποιημένο και από τον Καλομοίρη! Θα μου επιτρέψεις να το βάλω ολόκληρο ε; Για τους αναζητητές... ;)
Ο Πραματευτής
Ήρθε απ' τη Πόλη νιος πραματευτής
με διαλεχτή πραμάτεια,
μ' ασημικά και χρυσικά
και με γλυκά τα μαύρα μάτια.
Κι οι νιες ποθοπλαντάζουν του χωριού
στις πόρτες και στα παρεθύρια,
κι οι παντρεμένες ξενυχτάν
για τα σμιχτά γραφτά του φρύδια.
Τρίζωστη ζώνη ολόχρυση φορεί
σε δαχτυλίδι-μέση,
και πια η ωραία χήρα δε βαστά:
«-Πραματευτή, πολύ μ' αρέσει
η ζώνη που φορείς κι ό,τι να πεις
σου τάζω κι άλλα τόσα...»
«-Δε τη πουλώ μ' ουδέ φλουριά
μ' ουδ' όσα κι άλλα τόσα γρόσα.
Έτσι ωραία, -ωραία πως να σε πω,
ρόδο ή κρίνο;-
ένα μου κόστισε φιλί
κι όπου βρω δυο τη δίνω...»
«-Σύρε ταχιά στην Ώρια τη σπηλιά,
πραματευτή με τα ωραία μάτια,
και κει σου φέρνω τη τιμή
και παίρνω τη πραμάτεια».
Τραβά ταχιά στην Ώρια τη σπηλιά
και στου μεσημεριού τη ντάλα
φτάνει στην Ώρια τη σπηλιά
σε μούλα χρυσοκάπουλη καβάλα.
Δένει τη μούλα στη ξινομηλιά
που σκιώνει μπρος στο σπήλιο,
στα μάτια του που τον πλανάν
βάζει συχνά το χέρι αντήλιο
και τρώει και τρώει τη στράτα του χωριού,
δε φαίνεται κι ουδέ γρικιέται
και μπαίνει μέσα στη σπηλιά
κι αποκοιμιέται...
Μέσα στη στοιχειωμένη τη σπηλιά
που αποσταμένος γέρνει,
ύπνος τις φέρνει, ύπνος τις παίρνει:
Νεράιδες περδικόστηθες στητές
και μαρμαροτραχήλες,
ανίσκιωτα κορμιά αδειανά,
διανέματα κι ανατριχίλες,
στις κομπωτές πλεξούδες των φορούν
νεραϊδογνέματα και πολυτρίχια
κι έχουνε κρίνους δάχτυλα
ροδόφυλλα για νύχια
και χρυσομέταξα μαλλιά
κι ελιόμαυρες λαμπήθρες
-τέτοιες με μέλι σύγκαιρο μεστές
οι Υβλαίες κερήθρες.
Και μια, η Εξωτέρα, η Παγανή,
παγάνα του θανάτου,
χτυπά τον νιό πραματευτή
και παίρνει τα συλλοϊκά του.
Τώρα στη χώρα ο νιος πραματευτής
κλαίει και λέει πάλι κείνο:
«-Ένα μου κόστισε φιλί
κι όπου βρω δυο τη δίνω,
τη ζώνη πόπλεξε η καλή -ω ένα φιλί,
η αρρεβωνιαστικιά μου-
με πλάνεσε μια ξωτικιά στη ξενιτειά
και πήρε τα συλλοϊκά μου»!
Από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί στην υπέροχη γλώσσα μας!
Εσύ λοιπόν που δεν σου αρέσει η ποίηση θα επικεντρώσεις στο διάλογο κι εγώ θα πάρω μαζί μου το ποίημα και πάω ν' απλώσω το τίμιο κορμί μου στα γαλανά, κρύα και κρύσταλλα νερά της Βαρκίζης... ;)
Σε φιλώ cropperaki μου...
Νόμιζα ότι το «μύρλα» γράφεται με ύψιλον και όχι με όμικρον γιώτα. Μήπως σημαίνει κάτι άλλο εκτός από γκρίνια και μιζερογρουσουζιά;
Θα άφηνα ένα γαμάτο σχόλιο, ένα σχόλιο που θα γινόταν αντικείμενο θαυμασμού, ένα σχόλιο σούπεργουάου αλλά σκέφτηκα κάτι και μελαγχόλησα....
Άντε Καραγκουυυυυυυυυ...
...γκούνα μ΄ Καραγούυυυνα
άντε δεν σου πρέέέέέέέ....
σου πρέπουν τα σεγκούνια.
Κι αμπόζα !
κι αμπίζα !
Την πρό-κοπή σ΄- τήν είδα .
Δημώδες άσμα.
xaxaxaxaxa!!! Ο ανεπρόκοπος ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΤΑΙ!!! Θα διαβάζει κι αυτός διαλόγους παρομοίους! :ΡΡΡ
νιώθω λαθραίος αναγνώστης της ερευνητικής γραφής σας, κύριε κρόππερ!
και την καλημέρα μου σε όλους!
λαθραίος, γιατί μόλις άρχισα την ανάγνωση προβληματίστηκα, ταυτίστηκα, αναρωτήθηκα για χίλια δυο πράγματα, μετά κουράστηκα, διάβασα τις απαντήσεις τόσων φίλων, θαύμασα ιδιαίτερα τη γητεύτρα η οποία σαν τίμιος αναγνώστης την ψάχνει τη δουλειά κατά κυριολεξία, κι ένιωσα λαθραίος αναγνώστης, καθότι άκρως τεμπέλης...
έχω τις μαύρες μου κοινώς, άρα, καταλαβαίνεις κρόππερ, η σκέψη και η μελαγχολία...
Γιάννη ανεπρόκοπε,
Είμαι μικρός ακόμη. Άσε με να παίξω κι όσο μεγαλώνω θα δοκιμάζω κι άλλες τεχνικές.
Δεν θέλω να χάσω τον κόσμο τώρα, αμέσως. Σε λίγο ...
Γητεύτρια,
ευχαριστώ για τον ολοκληρωμένο Πραματευτή. Είναι ένα ποίημα, από τα λίγα που αγαπώ. Κι όταν το θυμάμαι, αρκετά συχνά, είναι σα ν' ακούω τη μάνα μου που το απήγγειλε με πολλή ευαισθησία και τον πιο σωστό ρυθμό.
Όμως, ευνοήτως πιστεύω, δεν "χωρούσε" ολόκληρος στο ποστ.
Γιά το "μοίρλα", επιμένω ότι έχει σχέση με το μοιρολόγι και όχι με την μουρμούρα. Είναι πιό έντονο το στοιχείο της "κλάψας" απ' ό,τι της γκρίνιας.
Ε σκίζετε όλοι σας!
Με έχει σπαράξει το πόστ του εξαποδώ:
http://eksapodo.wordpress.com/
για το κάψιμο της Αχαϊας.
μια γλυκειά καληνύχτα που λέει και ο Αυτιάς.
Ακου επίθετο και έγινε και τηλεπαρουσιαστής, αντί να γίνει ωτορυνολαρυγκολόγος (τι λέξη:)
numb,
Η σκέψη είναι το πιό γρήγορο πράγμα στο σύμπαν. Πιό γρήγορη κι απ' το φως. Γι' αυτό δεν πρόλαβες...
abttha,
Τα συλλοϊκά μας, όποια κι αν είναι, μ' αυτά πορευόμαστε.
Κι αν καμιά Παγανή μας τα κλέψει, θα γυρνάμε, χαμένοι στον κόσμο και θα λέμε πάλι εκείνο:
"Ένα μου κόστισε φιλί
κι όπου εύρω δυο τη δίνω."
Γι' αυτό, τα συλλοϊκά μας, όποια κι αν είναι...
ange-ta,
μάλλον οι φωτιές μας έχουν σπαράξει πριν από τα ποστ.
Καπως αλλιως θυμαμαι το τραγουδι.
"Πραματευτη, πραματευτη,
μου λεει μια χηρα ζηλευτη,
ποσο πουλας τη χτενα αυτη
πραματευτη, πραματευτη.
Δεν την πουλαω για φλουρια
Την φερνω απο την Βενετια
Σ'οποιαν μου δωσει δυο φιλια--
θα της στολισω τα μαλλια"
Μνημη ενος μαυρου μεταξωτου κασκολ
που αφησα στο Σαν Φρανσισκο :-)
ambrosiac,
καλωσόρισες!
Είτε ζώνες είτε χτένες είτε μαύρα μεταξωτά κασκόλ, όλα και πάντα αξίζουν τα διπλά απ' τα φιλιά που ξοδέψαμε για να τ' αποχτήσουμε.
Ο Πραματευτής έχει αμέτρητες παραλλαγές. Από τις δημοτικές "μπαλάντες" (παραλογές ή επύλλια=μικρά έπη, κατά τον Ν. Πολίτη) μέχρι τον Γρυπάρη και τα γουστόζικα τοπικά ιδιώματα. Συνεχώς θα ξελογιάζει και θα ξελογιάζεται απ' τον Έρωτα.
Δημοσίευση σχολίου